Οταν ένας ανώτατος δικαστής, ύστερα από 40 χρόνια θητείας, καταγγέλλει ότι η ελληνική Δικαιοσύνη καταποντίζεται μέσα σε φαινόμενα σήψης, στενών σχέσεων με την πολιτική εξουσία και αρνησιδικίας (λόγω των αδικαιολόγητων καθυστερήσεων στην εκδίκαση των υποθέσεων), η κατάσταση έχει φτάσει πραγματικά στο απροχώρητο.
Ο μέχρι πρότινος αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Ι. Παπανικολάου (συνταξιοδοτήθηκε στις 30 Ιουνίου), ως προϊστάμενος επιθεώρησης την περίοδο 2008-2009, κίνησε την πειθαρχική διαδικασία κατά του ανακριτή Ν. Ζαγοριανού για τη Siemens. Παλαιότερα είχε διατελέσει ο ίδιος εφέτης-ανακριτής στην υπόθεση ΑΓΕΤ-Καλτσεστρούτσι, επί κυβερνήσεως Κ. Μητσοτάκη. Ισως η θητεία του εκείνη τού στοίχισε πριν από μερικά χρόνια την επιλογή του, στη θέση του προέδρου του Αρείου Πάγου.Οι αποκαλύψεις του στην «Ε» είναι συγκλονιστικές. Μέσα σε μόλις ένα χρόνο έλαβε 1.200 καταγγελίες πολιτών για αδικαιολόγητη καθυστέρηση στις υποθέσεις τους, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν βάσιμες, και άσκησε 180 πειθαρχικές αγωγές κατά ανεπαρκών δικαστών.
Οπως ο ίδιος λέει, η ανεπάρκεια σε συνδυασμό με τις προνομιακές σχέσεις ορισμένων δικαστών με την εκτελεστική εξουσία οδήγησε σε ατυχείς επιλογές ηγεσίας και έφερε τη Δικαιοσύνη σε κατάσταση κατάρρευσης.
Τα διαθέσιμα στοιχεία είναι απογοητευτικά. Η Δικαιοσύνη, ως εγγυήτρια δικαιωμάτων και ελευθεριών, ως τιμωρός των εγκλημάτων διαφθοράς και θεμέλιο του κράτους δικαίου, βρίσκεται σε μια διαρκή κρίση, που τα τελευταία κυρίως χρόνια έχει κορυφωθεί.
Τα συνεχή μείζονα σκάνδαλα της δημόσιας ζωής και η εμπλοκή με διάφορους τρόπους κορυφαίων δικαστικών λειτουργών (άλλοτε για την αποτροπή διώξεων και άλλοτε για τη συγκάλυψη ευθυνών) έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα το κύρος της. Οι παραιτήσεις δύο εισαγγελέων στην υπόθεση Βατοπεδίου, οι οποίοι κατήγγειλαν πιέσεις και παρεμβάσεις προϊσταμένων τους για να μη σταλεί η υπόθεση στη Βουλή, είναι ενδεικτικές.
Ο τρόπος που οι δικαστικές αρχές χειρίστηκαν επί δύο χρόνια την εξέλιξη μιας τόσο σοβαρής υπόθεσης όπως το σκάνδαλο της Siemens ενισχύει τις υπόνοιες για μεροληπτική στάση συγκεκριμένων δικαστών και εισαγγελέων υπέρ ορισμένων πολιτικών παραγόντων.
«Η πρωτοφανής βαθιά κρίση που διέρχεται η πατρίδα μας οφείλεται στην αδυναμία των θεσμών της πολιτείας και βέβαια της Δικαιοσύνης να εγκαθιδρύσουν στη χώρα πραγματικό κράτος δικαίου», τονίζει ο κ. Παπανικολάου. Η καταγγελία του παίρνει άλλη διάσταση, όταν προσθέτει πως η ελληνική Δικαιοσύνη σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση αρρυθμίας και αναποτελεσματικότητας, έτσι ώστε ούτε το κοινό περί δικαίου αίσθημα των πολιτών να ικανοποιείται ούτε οι πολίτες να αισθάνονται ότι υπάρχει δικαστική εξουσία που άγρυπνα προστατεύει και ελέγχει κάθε ανομία».
Για χρεοκοπία, μικρότερη αλλά ανάλογη της μη ομολογουμένης χρεοκοπίας της χώρας, κάνει λόγο και ο πρόεδρος του ΔΣΑ Δημ. Παξινός. Η Δικαιοσύνη χαροπαλεύει και χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και υψηλή αίσθηση καθήκοντος» προσθέτει.
Το παραδικαστικό, μια επιχείρηση αυτοκάθαρσης στο χώρο της Δικαιοσύνης, εξαντλήθηκε σύμφωνα με τον ίδιο σε προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων και τιμωρία των «φτωχοδιάβολων», αφήνοντας στο απυρόβλητο τους πραγματικά ανάξιους.
«Ο χρόνος και τα γεγονότα θα δείξουν αν έγινε πραγματικά κάθαρση» απαντά ο κ. Παπανικολάου, που θεωρεί ότι τα παραδικαστικά κυκλώματα έπληξαν την αξιοπιστία της Δικαιοσύνης.
Η θεσμική αστοχία της δικαστικής εξουσίας οφείλεται σε πολλές αιτίες. Μία από αυτές είναι η διαπλοκή των δικαστών με την εξουσία, η οποία προσπαθεί να τους χειραγωγήσει. Μια άλλη είναι η αδιαφορία της πολιτείας στην επίλυση χρόνιων προβλημάτων που θα ανακούφιζε τα δικαστήρια και θα προκαλούσε δραστική μείωση των εκκρεμοτήτων.
Η επιτάχυνση των δικών, μέσα από νέους πρωτοποριακούς θεσμούς, καθίσταται πλέον ζωτική ανάγκη προκειμένου να αποτραπεί η ουσιαστική κατάργηση της απονομής δικαιοσύνης στη χώρα!
Ο Ελληνας πολίτης παγιδευμένος μέσα σε έναν κυκεώνα γραφειοκρατικών διαδικασιών και εξωθεσμικών κυκλωμάτων, παρασυρμένος από μια ιδιότυπη δικομανία που τον οδηγεί να καταθέτει 350.000 μηνύσεις κάθε χρόνο μόνο στην Αθήνα, προσπαθεί, μάταια σήμερα, να βρει το δίκιο του. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται να περιμένει 2-5 χρόνια, προκειμένου να του οριστεί δικάσιμος για πρώτη φορά, και συνολικά 6-8 χρόνια για να βγει απόφαση Εφετείου σε σοβαρές υποθέσεις κακουργημάτων.
Ταυτόχρονα, όπως ο ίδιος πρώην επιθεωρητής δικαστηρίων παραδέχεται, έχει να αντιπαλέψει τον κομματισμό και τη θρησκοληψία πολλών δικαστών, αλλά και μια ιδιότυπη «λευκή απεργία» που έχουν κηρύξει πολλοί, καθυστερώντας την έκδοση αποφάσεων και την έκβαση των δικών.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Χ. Καστανίδης πήρε πρόσφατα την πρωτοβουλία και ανακοίνωσε μια πρώτη δέσμη μέτρων προκειμένου να μειωθεί ο χρόνος εκδίκασης των σοβαρών υποθέσεων. Πρωτοποριακοί θεσμοί, όπως ο ποινικός συμβιβασμός στα κακουργήματα με οικονομικό αντικείμενο που διαπράττονται χωρίς βία (κλοπή, απάτη, υπεξαίρεση κ.ά.), η διαμεσολάβηση από ανεξάρτητους διαιτητές στις εκατοντάδες χιλιάδες αστικές και εμπορικές υποθέσεις, η απ'ευθείας προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας για μείζονος σημασίας υποθέσεις, ώστε να επιλύονται χωρίς χρονοτριβές τα νομικά και συνταγματικά προβλήματα που ανακύπτουν για χιλιάδες ενδιαφερομένους, είναι μέτρα που κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Αρκεί να μη χρησιμοποιηθούν και αυτά ως σημαία ευκαιρίας, ανάλογα με τα μικροσυμφέροντα της εξουσίας και των επαγγελματικών ομάδων. Σοβαρό ρόλο καλούνται να διαδραματίσουν και οι ίδιοι οι δικαστές, οι οποίοι οφείλουν να αφήσουν κατά μέρος τις συντεχνιακές λογικές, αλλά και οι δικηγόροι, που στην Ελλάδα τουλάχιστον ευδοκιμούν σε αριθμό, όσο σε καμιά άλλη χώρα της Ευρώπης.
Σε κατάσταση μόνιμης αρρυθμίας
Το πρόβλημα της συμφόρησης στην απονομή της δικαιοσύνης δεν είναι νέο στην Ελλάδα. Για περισσότερα από 20 χρόνια οι κυβερνήσεις υπόσχονται ριξικέλευθες λύσεις που θα ανακουφίσουν τα δικαστήρια από τον φόρτο εργασίας και θα μειώσουν τη σημερινή απίστευτη ταλαιπωρία των Ελλήνων πολιτών, οι οποίοι στερούνται ουσιαστικά δικαστικής προστασίας.
Οπως όμως συμβαίνει συνήθως, το πρόβλημα, αντί να λύνεται, διογκώνεται διαρκώς. Οπως παραδέχονται πλέον όλοι, δικαστές και δικηγόροι, το φαινόμενο έχει πάρει διαστάσεις αρνησιδικίας.
Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να οριστεί το γεγονός ότι όλοι οι πολίτες που καταφεύγουν στη Δικαιοσύνη δικάζουν για πρώτη φορά τις υποθέσεις τους με καθυστέρηση 2-5 ετών (ανάλογα με το δικαστήριο), εάν βέβαια είναι τυχεροί και δεν δοθεί αναβολή, οπότε πάμε στα 7 χρόνια; Πώς μπορεί να περιγραφεί μια κατάσταση που αναγκάζει τους πολίτες μιας χώρας να περιμένουν 6-8 χρόνια κατά μέσο όρο για να τελεσιδικήσει μια σοβαρή ποινική τους υπόθεση;
Το φαινόμενο μοιάζει λίγο-πολύ με το υπέρογκο ελληνικό χρέος, καθώς αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Κάθε χρόνο προστίθενται στις λιμνάζουσες και εκκρεμείς από χρόνια υποθέσεις χιλιάδες νέες αδίκαστες προσφυγές, αγωγές και μηνύσεις, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή ουδείς να γνωρίζει πότε και εάν θα εκδικαστεί η υπόθεσή του!
Το υπουργείο Δικαιοσύνης δεν διαθέτει στατιστικά στοιχεία ούτε για τον αριθμό των υποθέσεων που εκδικάζονται ούτε για τις εκκρεμότητες που υπάρχουν. Εκτιμάται ότι πανελλαδικά οι εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις υπερβαίνουν το 1.000.000, σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας.
Μόνο στα διοικητικά δικαστήρια όλης της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία των ίδιων των δικαστών, οι εκκρεμότητες φτάνουν τις 350.000 δικογραφίες. Οι περισσότερες από αυτές (άνω των 140.000 υποθέσεων) εκκρεμούν μόνο στην Αθήνα.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας πνίγεται επίσης στις εκκρεμείς υποθέσεις, που αυτή τη στιγμή υπερβαίνουν τις 30.000!
Το Πρωτοδικείο της Αθήνας, το μεγαλύτερο της Ευρώπης, σηκώνει ένα τεράστιο βάρος υποθέσεων κάθε χρόνο. Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΣΑ ωστόσο, εκδικάζονται μόνο οι 4 στις 10 υποθέσεις των πινακίων, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται τεράστιος όγκος δικογραφιών κάθε χρόνο.
Οι μηνύσεις αγγίζουν μόνο στην Αθήνα τις 350.000 ετησίως, γεγονός που επιβεβαιώνει τη «δικομανία των Ελλήνων», αλλά δεν βοηθά στην επίλυση του προβλήματος.
Η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο, αφού και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η χώρα έχει, μαζί με την Ιταλία, την πρωτιά σε καταδίκες για παραβίαση του εύλογου χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων!
Ολα αυτά συμβαίνουν, ωστόσο, ενώ η χώρα μας διαθέτει τον 9ο μεγαλύτερο αριθμό δικαστών στην Ευρώπη (28,4 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους), τη στιγμή που χώρες όπως οι Σουηδία, Ιταλία, Ισπανία και Τουρκία διαθέτουν λιγότερους από 14 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους. Στον αντίποδα, βρίσκονται η Αγγλία με 22 δικαστές, η Αρμενία με 24 και η Φινλανδία με 34 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους.
Η Ελλάδα διαθέτει, επίσης, σύμφωνα με στοιχεία του 2006, τον μεγαλύτερο αριθμό δικηγόρων στην Ευρώπη σε σχέση με τον πληθυσμό της. Σύμφωνα με έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχουμε 342 δικηγόρους ανά 100.000 κατοίκους, τη στιγμή που η αμέσως επόμενη χώρα, η Ιταλία, έχει 290 δικηγόρους ανά 100.000 κατοίκους, η Ισπανία 266 δικηγόρους, η Πορτογαλία 244 και η Γερμανία 168 δικηγόρους ανά 100.000 κατοίκους.
Σύμφωνα, πάντα, με την ίδια έκθεση, στην Ελλάδα αντιστοιχούν 12 δικηγόροι ανά έναν δικαστή, αναλογία από τις μεγαλύτερες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πρώτη με διαφορά είναι εδώ η Ιταλία (26,4 δικηγόροι ανά δικαστή) και ακολουθεί η Ισπανία (26,2 δικηγόροι ανά δικαστή). Η Πορτογαλία διαθέτει 14 δικηγόρους ανά δικαστή, η Δανία 13,6 δικηγόρους και η Ιρλανδία 11,7 δικηγόρους ανά δικαστή. Τη μικρότερη αναλογία έχουν Αζερμπαϊτζάν και Σλοβενία, όπου σε κάθε δικαστή αντιστοιχεί και ένας δικηγόρος!
Τα στοιχεία αποδεικνύουν δηλαδή ότι η αποτελεσματικότητα στη λειτουργία της Δικαιοσύνης δεν είναι θέμα έλλειψης δικαστών ή δικηγόρων. Αυτό που φαίνεται να μας λείπει είναι η επάρκεια σε ποιότητα στελεχών, η εύρυθμη λειτουργία των διοικητικών δομών και η τόλμη στη λήψη των αναγκαίων τολμηρών θεσμικών πρωτοβουλιών που θα ταρακουνήσουν τα λιμνάζοντα νερά και θα δώσουν ώθηση στην ακινητοποιημένη ελληνική Δικαιοσύνη.
Αντίθετα, μέχρι τώρα συνέβαινε το ανάποδο. Η πληθώρα δικηγόρων αποτελούσε για την επίσημη κρατική εξουσία τροχοπέδη στον περιορισμό της δικαστηριακής και κατ' επέκταση της δικηγορικής ύλης. Ετσι, πολλές προσπάθειες ή εξαγγελίες για αποποινικοποίηση ήσσονος σημασίας ποινικών αδικημάτων και καθιέρωση θεσμών εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών έπεφταν στο κενό.
Από την άλλη, πώς θα μπορούσε το ελληνικό κράτος να εκσυγχρονίσει τη Δικαιοσύνη (π.χ. με εισαγωγή τεχνολογιών αιχμής παντού), όταν η πολιτεία δεν διαθέτει καν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό και το είδος των υποθέσεων που εκδικάζονται κατ' έτος, ενώ ξοδεύει ελάχιστα χρήματα ακόμη και για τις στοιχειώδεις ανάγκες λειτουργίας των δικαστηρίων; Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (2006), η χώρα μας διαθέτει ένα από τα μικρότερα ποσά, συγκεκριμένα 0,2 ευρώ ανά κάτοικο, για παροχή νομικής βοήθειας προς τους άπορους, και ξοδεύει μόλις το 0,16% του προϋπολογισμού της για δαπάνες συντήρησης και λειτουργίας των δικαστηρίων, δηλαδή περίπου 30 εκατ. ευρώ ετησίως!
Το κόστος αυτό, μάλιστα, λόγω της δημοσιονομικής κρίσης, αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο, τη στιγμή που η Βοσνία δίδει το 0,86% του ΑΕΠ, η FYROM το 0,49% και η Γερμανία υπερδιπλάσιο ποσοστό (0,35% του ΑΕΠ) από τη χώρα μας.
Διαφθορά, αδιαφάνεια, αναποτελεσματικότητα
Για φαινόμενα διαφθοράς, αδιαφάνειας και ανεπάρκειας δικαστών που, σε συνδυασμό με τον σφικτό εναγκαλισμό τους από την εκτελεστική εξουσία, έχουν οδηγήσει σε ατυχείς επιλογές ηγεσίας και έφεραν την ελληνική Δικαιοσύνη σε κατάσταση αμφισβήτησης και αναποτελεσματικότητας κάνει λόγο ο Ι. Παπανικολάου, αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου έως τον Ιούνιο του 2010 και προϊστάμενος της Επιθεώρησης των Δικαστηρίων το κρίσιμο διάστημα 2008-2009.
Είναι ο δικαστής που άσκησε πειθαρχική και ποινική δίωξη κατά του ανακριτή Ν. Ζαγοριανού για τους χειρισμούς του στην υπόθεση της Siemens, ενήργησε έρευνα για τυχόν ηθικούς αυτουργούς και χειραγώγησή του από προϊσταμένους και ήρθε σε σύγκρουση με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ι. Τέντε, όταν επιχειρήθηκε να του αφαιρεθεί η υπόθεση. Είναι επίσης εκείνος που έδωσε εντολή να δημοσιευτεί η επίμαχη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Κομοτηνής που δικαίωνε το Δημόσιο στη διαμάχη του με τη Μονή Βατοπεδίου.
Ο κ. Παπανικολάου μιλά για αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην εκδίκαση πολιτικών και ποινικών υποθέσεων που συνιστά αρνησιδικία, αλλά και για μια νέα μορφή «λευκής απεργίας» των δικαστών που επιλέγουν να καθυστερούν επιτηδευμένα τη διάρκεια των δικών!
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει από τη θητεία του ως προϊστάμενος Επιθεώρησης, μέσα σ' ένα μόλις χρόνο έλαβε περίπου 1.200 καταγγελίες-παράπονα πολιτών για αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεών τους, παράπονα κατά βάση δίκαια. Σε 700 περιπτώσεις ενήργησε αυτεπάγγελτη έρευνα για καθυστερήσεις, άσκησε 180 πειθαρχικές αγωγές και παρέπεμψε στην ολομέλεια του Αρείου Πάγου 32 δικαστές για απόλυση λόγω υπηρεσιακής ανεπάρκειας!
Ο κ. Παπανικολάου, συμφωνώντας με τον αείμνηστο τέως πρόεδρο του Αρείου Πάγου Στ. Ματθία, στηλιτεύει τη στενή σχέση δικαστών με την Εκκλησία. Οπως αποκαλύπτει, έστειλε επιστολή σε όλους τους δικαστές, στην οποία αναφέρει ότι ο κομματισμός και η θρησκοληψία νοθεύουν τη δικανική κρίση και ζητεί να διώκονται πειθαρχικά όσοι δικαστές επιδεικνύουν τις συγκεκριμένες συμπεριφορές. Για τα θέματα του όρκου επικαλείται την εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Προτείνει, τέλος, μια σειρά από μέτρα, όπως η κατάρτιση νέου Οργανισμού Δικαστηρίων, ο περιορισμός των αναβολών στις ποινικές δίκες, η τήρηση του καθημερινού οκτάωρου ωραρίου των δικαστηρίων και η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τον δικαστικό συνδικαλισμό.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
- Ποια είναι η σημερινή εικόνα της Δικαιοσύνης;
«Η πρωτοφανής βαθιά κρίση που διέρχεται η πατρίδα μας οφείλεται στην αδυναμία των θεσμών της Πολιτείας και βέβαια και της Δικαιοσύνης να εγκαθιδρύσουν στη χώρα πραγματικό κράτος δικαίου. Φαινόμενα διαφθοράς, αδιαφάνειας και κάθε μορφής ανεπάρκειες ή ανικανότητες, με προέχουσα την αρνησιδικία, έχουν περιαγάγει την ελληνική Δικαιοσύνη σε κατάσταση αμφισβήτησης, αρρυθμίας και αναποτελεσματικότητας. Ετσι ούτε το κοινό περί δικαίου αίσθημα των πολιτών ικανοποιείται ούτε η Δικαιοσύνη λειτουργεί με έναν τέτοιον τρόπο που οι πολίτες να αισθάνονται ότι υπάρχει η δικαστική εξουσία που άγρυπνα τους προστατεύει και ελέγχει κάθε ανομία».
- Πόσο ικανοί είναι οι δικαστές να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καιρών; Πώς θα αποκασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη;
«Στα εύλογα αυτά ερωτήματα των πολιτών καλούνται να απαντήσουν χωρίς χρονοτριβή οι δικαστικοί λειτουργοί έμπρακτα με τη δικανική τους κρίση και με στάσεις και συμπεριφορές ανταποκρινόμενες στις προκλήσεις των καιρών και να γίνουν μπροστάρηδες στον αγώνα εξόδου της χώρας από την κρίση. Οι δικαστές και οι εισαγγελείς πρέπει να γνωρίζουν καλώς πως είναι μαχητές-υπερασπιστές του ύψιστου οχυρού της Δημοκρατίας».
- Τι αφήνει πίσω το παραδικαστικό; Εγινε πραγματική κάθαρση;
«Σε μένα που βίωσα εκ των έσω τα λεγόμενα "παραδικαστικά κυκλώματα", που τόσο έπληξαν το κύρος και την αξιοπιστία της Δικαιοσύνης, και μάλιστα υπήρξα και εισηγητής στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου στην υπόθεση του τ. προέδρου Πρωτοδικών Ευάγγελου Καλούση, οι πικρές μνήμες είναι νωπές, σύμμεικτες με αισθήματα οργής και αγανάκτησης για εκείνους που διέσυραν τη Δικαιοσύνη και τους έντιμους λειτουργούς της. Από την πλευρά μου τόσον ως αρεοπαγίτης όσο και ως αντιπρόεδρος του Α.Π. προϊστάμενος της Επιθεώρησης των Δικαστηρίων, κατέθεσα στην προσπάθεια κάθαρσης της Δικαιοσύνης από το "παραδικαστικό" όλες μου τις δυνάμεις και ενήργησα κάθε τι το νόμιμο Ο χρόνος και τα γεγονότα θα δείξουν αν έγινε πραγματική κάθαρση».
- Μιλήσατε πρόσφατα για επίορκους, αριβίστες και οσφυοκάμπτες δικαστές και μάλιστα στην ηγεσία της Δικαιοσύνης. Τελικά η δικαστική ανεξαρτησία είναι άπιαστο όνειρο;
«Οσο εξακολουθεί να υπάρχει αλώβητος ο ομφάλιος λώρος σύνδεσης Δικαιοσύνης και εκτελεστικής εξουσίας και ο ασφυκτικός εναγκαλισμός της πρώτης από τη δεύτερη, που προκάλεσε τις ατυχείς επιλογές στην ηγεσία της Δικαιοσύνης με πολιτικά κριτήρια, τόσο θα εξακολουθεί να παραμένει φενάκη και όνειρο απατηλό η ανεξαρτησία, ως συνολική εικόνα, στον χώρο της Δικαιοσύνης».
- Ο Στ. Ματθίας είχε στηλιτεύσει τις ιδιότυπες σχέσεις πολλών δικαστών με την Εκκλησία. Πότε θα απαλλαγεί η Δικαιοσύνη από αυτή τη «στενή σχέση» με δεδομένο ότι έχουμε καταδικαστεί ήδη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το θρησκευτικό όρκο;
«Συμφωνώντας με τον αείμνηστο πρόεδρο του Αρείου Πάγου Στ. Ματθία, έχω τονίσει σε επίσημα έγγραφά μου, ως προϊστάμενος της Επιθεώρησης των Δικαστηρίων, ότι ο κομματικός και θρησκευτικός φανατισμός, η θρησκοληψία, η θρησκομανία και οι ιδεοληψίες νοθεύουν σοβαρά τη δικανική κρίση και οδηγούν τον δικαστικό λειτουργό σε αυθαίρετες ή άδικες κρίσεις. Η Δικαιοσύνη θα απαλλαγεί από αυτές τις "στενές σχέσεις", όχι μόνο μέσω της δημιουργίας του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, κατ' εφαρμογήν της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, αλλά και όταν όσοι δικαστικοί λειτουργοί διακατέχονται από τέτοια νοθευτικά της κρίσης τους στοιχεία αποβάλλουν αυτά. Διαφορετικά θα πρέπει να ελέγχονται από τους επιθεωρητές και τον προϊστάμενο της Επιθεώρησης για τυχόν κατάδηλα εσφαλμένες κρίσεις τους, από δόλο ή βαριά αμέλεια, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, οφειλόμενες στις άνω αιτίες».
- Σε ποια όρια φτάνει η αρνησιδικία; Πόσο καθυστερεί σήμερα η εκδίκαση υποθέσεων του πολίτη;
«Η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην εκδίκαση πολιτικών και ποινικών υποθέσεων και έκδοση αποφάσεων εντός εύλογου χρόνου σε πολλές περιπτώσεις σήμερα βρίσκεται στα όρια της αρνησιδικίας ή τα ξεπερνά, με αποτέλεσμα εκτός των άλλων η χώρα μας να έχει το θλιβερό προνόμιο να μετρά τις περισσότερες καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβάσεις του εύλογου χρόνου απονομής της Δικαιοσύνης.
»Το σοβαρό φαινόμενο της αρνησιδικίας που πλήττει ευθέως το κύρος, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης της χώρας και τραυματίζει καίρια το κράτος δικαίου, αφού προάγει σε παρανομίες και επιβράβευση ανόμων, ενώ εκτρέφει και τις αυτοδικίες, ήταν το κύριο πρόβλημα με το οποίο ήλθα αντιμέτωπος κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως προϊστάμενος Επιθεώρησης, από 1-7-2008 έως και 15-9-2009. Από τη θέση αυτή έζησα έντονα την αγωνία πολιτών και τα παράπονά τους για αρνησιδικία».
- Τι καταγράψατε;
«Από τις περίπου 1.200 αναφορές και καταγγελίες πολιτών που ερεύνησα και διεκπεραίωσα πολλές αφορούσαν παράπονα κατά κανόνα δίκαια, για αδικαιολόγητη καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης στις υποθέσεις τους. Επίσης σε 700, περίπου, περιπτώσεις, ενήργησα αυτεπάγγελτη έρευνα καθυστερήσεων στη Δικαιοσύνη. Ακόμη από τις 180 πειθαρχικές αγωγές που άσκησα κατά δικαστικών λειτουργών, η μεγάλη τους πλειοψηφία αφορούσε αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης (για τις πολιτικές αποφάσεις η καθυστέρηση υπερέβαινε το οκτάμηνο από τη συζήτηση της υπόθεσης). Τέλος, δικάστηκαν στο ακροατήριο της ολομέλειας του Αρείου Πάγου δημοσίως 32 περιπτώσεις δικαστικών λειτουργών που παρέπεμψα για οριστική παύση λόγω υπηρεσιακής ανεπάρκειας κατά το άρθρο 60 του Κώδικα Δικαστικών Λειτουργών, από τις οποίες οι περισσότερες αφορούσαν κατ' εξακολούθηση αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης.
»Βέβαια κατ' αντιδιαστολή προς την αδικαιολόγητη καθυστέρηση υπάρχει και η δικαιολογημένη, οφειλόμενη στον φόρτο εργασίας των δικαστικών λειτουργών και σε ορισμένες περιπτώσεις στη σοβαρότητα και πολυπλοκότητα των υποθέσεων. Θεωρώ όμως υποχρέωσή μου να τονίσω ότι κατά την άσκηση των καθηκόντων μου διαπίστωσα ότι πολλοί δικαστές και εισαγγελείς επιτελούν στο ακέραιο το καθήκον τους, αγωνιζόμενοι φιλότιμα και με όλες τους τις δυνάμεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν επιτυχώς τα φαινόμενα της αρνησιδικίας.
»Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός ότι ως προϊστάμενος της Επιθεώρησης ευχαρίστησα εγγράφως τους δικαστές που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μου να περιορίσουμε την πέραν του οκταμήνου καθυστέρηση στις πολιτικές υποθέσεις».
- Ποια νομοθετικά μέτρα πρέπει να ληφθούν άμεσα ώστε να αλλάξουν τα πράγματα;
«Κατά τη γνώμη μου πρέπει να ληφθούν τα εξής μέτρα:
1 Κατάρτιση νέου σύγχρονου Κώδικα Οργανισμού των Δικαστηρίων, γιατί ο παρών 1756/88 όπως ισχύει έχει πλέον ξεπεραστεί σε πολλές διατάξεις από τις εξελίξεις και τις παρούσες ανάγκες για εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης.
2 Προώθηση στη Βουλή προς ψήφιση της πρότασης σχεδίου νόμου που έχει καταρτιστεί και παραδοθεί στον υπουργό Δικαιοσύνης, για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που κύριο στόχο έχει την επιτάχυνση και απλούστευση της πολιτικής δίκης.
3 Επίλυση όλων των προβλημάτων ώστε τα ποινικά δικαστήρια να λειτουργούν κάθε εργάσιμη ημέρα επί οκτάωρο ημερησίως (9 έως 4).
4 Αντιμετώπιση των αδικαιολόγητων αναβολών στις ποινικές δίκες και του εσχάτως εμφανισθέντος απαραδέκτου φαινομένου της "λευκής απεργίας" δικαστικών λειτουργών, κυρίως μέσω μιας επιτηδευμένα αργής διεξαγωγής της δίκης.
5Θέση νέων κανόνων δικαίου για τον δικαστικό συνδικαλισμό».
Χρειάζονται αυταπάρνηση και γενναίες αποφάσεις
Με το Μνημόνιο και τις ανατροπές που αυτό επιφέρει ακόμη και σε συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα, με τη συνεχή διελκυστίνδα των σκανδάλων Siemens - Βατοπέδι μεταξύ Δικαιοσύνης και εξεταστικών επιτροπών, ξεχάσαμε εντελώς το θέμα της καθ' αυτό απονομής της, που ενδιαφέρει και το πολύ μεγάλο τμήμα των πολιτών που προσφεύγουν σ' αυτήν.
Οταν μια λίμνη είναι δηλητηριασμένη, η δηλητηρίαση επεκτείνεται σε όλα τα σημεία, αλλού πιο έντονα αλλού λιγότερο. Αναπόφευκτα λοιπόν η μη ομολογούμενη χρεοκοπία της χώρας έχει επιδράσει και επηρεάσει και την τρίτη, εξίσου, αν όχι περισσότερο, θεμελιώδη εξουσία, σε βαθμό μικρότερο ασφαλώς. Η πραγματικότητα είναι τραγική και οι χρόνοι απονομής της καθίστανται όλο και βραδύτεροι, οδηγούν σε αρνησιδικία.
Πώς φτάσαμε ώς εδώ θέλει πολύ συζήτηση και μια και βρισκόμαστε στην Ελλάδα, όλοι απεκδύονται τις ευθύνες τους και τις μεταθέτουν στους άλλους. Πάντως, όταν οι υποθέσεις προσδιορίζονται πλέον σε 4 και 5 ακόμη χρόνια, κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας, που η δυσοσμία του, η κακοφόρμισή του έχει γίνει ανεκτή και αποδεκτή από τους εκάστοτε κρατούντες. Ετσι, παρά τις κατά καιρούς επίπονες προσπάθειες κάποιων, λίγων, αρμόδιων υπουργών, η αδιαφορία της Πολιτείας είναι μοναδική, αφού ούτε για αναλώσιμα δεν διαθέτει χρήματα. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι στον κρατικό κορβανά εισρέουν από τη λειτουργία της Δικαιοσύνης τεράστια ποσά, η σωστή διαχείριση των οποίων θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα χρηματοδότησης ακόμη και των υπηρετούντων σ' αυτήν λειτουργών.
Ετσι, η κατάσταση επιδεινώνεται, αφού το βάρος της δουλειάς επωμίζονται οι καλοί και άξιοι και για λογαριασμό των ράθυμων, χωρίς αυτό να λαμβάνεται υπ' όψιν και στην αξιολόγησή τους όταν έρθει η ώρα των προαγωγών, αφού η επετηρίδα τους ακολουθεί από την ημέρα της ορκωμοσίας τους.
Δεν μπορώ όμως να μην εκφράσω την εκτίμησή μου σε όλους αυτούς που, πιστοί στον όρκο τους, σχεδόν νυχθημερόν αγωνιούν, μοχθούν για να ανταποκριθούν σε μια χώρα που πλέει στη διαφθορά, στη διαπλοκή per mare, per terra και που για την αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών δεν επαρκεί ο υφιστάμενος αριθμός και έτσι, όταν η υπόθεση αχθεί ενώπιον των δικαστηρίων, ήδη έχουν διαφοροποιηθεί τα στοιχεία, έχουν αμβλυνθεί οι εντυπώσεις, έχει χαθεί η ουσία. Αλλωστε, με τον τρόπο που εξελίχθηκε το παραδικαστικό και την προσπάθεια για δημιουργία εντυπώσεων, τελικά τιμωρήθηκε ο φτωχοδιάβολος Στάθης ως Αλ Καπόνε, εξετέθησαν καλοί δικαστές, προς δόξαν των λίγων αναξίων που παρέμειναν στο απυρόβλητο. Καταβάλλονται φιλότιμες προσπάθειες για την ανατροπή αυτού του δυσάρεστου σκηνικού που αφορά τον τρόπο λειτουργίας και απονομής της Δικαιοσύνης, αλλά δυστυχώς η εμμονή μας στα «κεκτημένα» και ο κυρίαρχος ωχαδερφισμός δεν επιτρέπει, προς το παρόν, αισιοδοξία. Η Δικαιοσύνη χαροπαλεύει και χρειάζονται γενναίες αποφάσεις, χρειάζονται αυταπάρνηση και υψηλή αίσθηση του καθήκοντος.
ΦΑΚΕΛΟΣ
Δικαιοσύνη με ρυθμούς χελώνας
πετάξτε τους στην θάλασσα
