Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΠΑΠΑΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ
«Είναι ώρα να χαραχτεί μια εθνική πολιτική για το περιβάλλον, με συμμετοχή σε διάλογο όλων των κομμάτων, όλων των φορέων και της κοινωνίας των πολιτών. Και αναφέρομαι σ' ένα διάλογο δεσμευτικό, ο οποίος θα καταλήξει σε εφαρμογή της νέας εθνικής πολιτικής για την προστασία της φύσης, η οποία θα έχει διαχρονικό χαρακτήρα και δεν θα επηρρεάζεται από πολιτικές αλλαγές».
Αυτά είχε δηλώσει το 2007 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας αμέσως μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Πάρνηθα.
Από τότε πέρασαν περίπου δύο χρόνια και απ' ό,τι φαίνεται κανένας από τους αρμόδιους δεν πήρε στα σοβαρά τις δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας γιατί απλούστατα απολύτως τίποτε από αυτά που έλεγε τότε ο κ. Παπούλιας δεν έγινε. Αντίθετα, η καινούργια καταστροφή που προκάλεσε η φωτιά που εκδηλώθηκε την περασμένη Παρασκευή στη ΒΑ Αττική έδειξε ότι το πάθημα του 2007 όχι μόνο δεν μας έγινε μάθημα, αλλά η κρατική μηχανή πιάστηκε για μία ακόμη φορά ανέτοιμη, κάνοντας τα ίδια λάθη -ίσως και χειρότερα- από αυτά που είχε διαπράξει το 2007.
Επιστήμονες που χρόνια τώρα ασχολούνται με το δάσος και το περιβάλλον σχολιάζοντας την καινούργια πύρινη καταστροφή που σημειώθηκε στα δάση του Λεκανοπεδίου κάνουν λόγο για εγκληματική αμέλεια όλων αυτών που συμμετείχαν στο κέντρο επιχειρήσεων κατάσβεσης της φωτιάς, για άγνοια, για έλλειψη εκπαίδευσης του προσωπικού, αλλά και για απουσία καινούργιων προηγμένων μεθόδων πυρόσβεσης.
Σαράντα χρόνια πίσω ξαναγυρίσαμε με αυτή τη φωτιά, υποστηρίζουν και τονίζουν ότι η Ελλάδα παρ' όλο που έχει τη μεγαλύτερη δασοκάλυψη απ' όλες τις χώρες της Μεσογείου, την ίδια ώρα δεν διαθέτει εθνικό δασολόγιο και εθνικούς χάρτες, αν και κατά καιρούς έχουν εξαγγελθεί από κυβερνητικά χείλη.
Καταγγέλλουν την αδυναμία της πολιτείας να προστατεύσει αποτελεσματικά τα δάση της χώρας και επισημαίνουν ότι η καινούργια αυτή οικολογική καταστροφή που σημειώθηκε στα δάση της ΒΑ Αττικής θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Αλλαγή στο μικροκλίμα, απώλεια βιοποικιλότητας, πλημμύρες και πολλά άλλα φαινόμενα θα είναι κάποια από τα δυσάρεστα επακόλουθα της φωτιάς της 21ης Αυγούστου.
Ζητούν συνεργασία του Πυροσβεστικού Σώματος, της Δασικής Υπηρεσίας και της Πολιτικής Προστασίας, περιβαλλοντική εκπαίδευση της πολιτείας και των πολιτών, κινητοποίηση όλων προς συγκεκριμένους στόχους.
papastat@enet.gr
«Οι επτά πληγές της δασοπροστασίας»
«Η δεύτερη επέτειος μετά την τραγωδία της Πελοποννήσου δεν θα μπορούσε να είναι πιο απαισιόδοξη.
Ο κρατικός μηχανισμός δείχνει και πάλι ασυντόνιστος και ανεπαρκέστατος απέναντι στον "στρατηγό άνεμο", τονίζει ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς Δημήτρης Καραβέλας και επισημαίνει την ανάγκη για βαθιές τομές στο σύστημα δασοπροστασίας της χώρας μας.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έκταση και το μέγεθος των πυρκαγιών θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Απώλεια βιοποικιλότητας, υποβάθμιση βιοτόπων, πλημμυρικά φαινόμενα και αλλαγή μικροκλίματος είναι ορισμένα από τα πιθανά δυσάρεστα επακόλουθα», τονίζει ο υπεύθυνος Περιβαλλοντικών Δράσεων του WWF Ελλάς Κωνσταντίνος Λιαρίκος, σημειώνοντας πως τις επόμενες μέρες θα είναι σε θέση να δώσουν μια πιο ακριβή εικόνα της κατάστασης.
Το WWF Ελλάς αναγνωρίζει τις υπεράνθρωπες προσπάθειες πυροσβεστών, πιλότων και εθελοντών πολιτών που δίνουν αγώνα για την κατάσβεση των πυρκαγιών. Μέχρι το δύσκολο αυτό έργο να ολοκληρωθεί και να γίνει δυνατή η πλήρης αποτίμηση της καταστροφής, η περιβαλλοντική οργάνωση υπενθυμίζει μια σειρά από βασικές διαπιστώσεις σχετικά με την κατάσταση δασοπροστασίας στη χώρα μας:
1. Από το 1998, οπότε και ανατέθηκε στο Πυροσβεστικό Σώμα η δασοπυρόσβεση, δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη εξειδίκευσης στις δασικές πυρκαγιές.
2. Συνεχίζει μέχρι και σήμερα η υπερβολική έμφαση στην καταστολή των πυρκαγιών σε σχέση με την κατά πολύ σημαντικότερη πρόληψη. Οι πόροι που δαπανώνται στην καταστολή είναι σχεδόν δεκαπλάσιοι από αυτούς που επενδύονται στην πρόληψη, ενώ σχεδόν το 75% αυτών διοχετεύονται μέσω των ΟΤΑ, χωρίς ενιαίο σχέδιο αξιοποίησής τους και χωρίς αξιολόγηση της χρήσης τους.
3. Το Πυροσβεστικό Σώμα αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα προσωπικού και εξοπλισμού, καθώς έχει αυτή τη στιγμή περισσότερες από 3.000 κενές οργανικές θέσεις.
4. Η Δασική Υπηρεσία παραμένει αποδεκατισμένη, με τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό, οι οποίες φτάνουν το 30% για τους δασολόγους, το 70% για τους δασοπόνους και το 55% για τους δασοφύλακες.
5. Το σύστημα πολιτικής προστασίας της χώρας παραμένει προβληματικό.
6. Η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος, Δασικής Υπηρεσίας και Πολιτικής Προστασίας παραμένει ακόμη ζητούμενο.
7. Το δασολόγιο και οι δασικοί χάρτες της χώρας παραμένουν στα αζήτητα, χωρίς καμιά εμφανή πρόθεση άμεσης προσώθησής τους.
«Θανατηφόρα για το δάσος η συμβίωση με τον άνθρωπο»
«Απέτυχε πλήρως η συμβίωση του ανθρώπου με το δάσος». Αυτό ήταν το σχόλιο που έκανε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μιχάλης Πετράκης, για την τελευταία πύρινη καταστροφή που έπληξε τη ΒΑ Αττική.
«Αποδεδειγμένα, όπου υπάρχει ανθρωπογενής παρέμβαση στο δάσος, ανθρώπινη παρουσία, η οποία δεν τηρεί τους όρους της συμβίωσης, τότε αυτή αποδεικνύεται θανατηφόρα για το δάσος», τόνισε ο κ. Πετράκης συμπληρώνοντας πως εάν βρεθεί ο πολιτικός, ο οποίος ασχέτως των επιπτώσεων που θα έχει στη δημοφιλία του, μπορέσει να λύσει το πρόβλημα της παράνομης δόμησης, τότε πραγματικά θα έχει βάλει την Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης».
Μέχρι τότε, όπως λέει, πρέπει να προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις επικινδυνότητα και παράνομη δόμηση όσο το δυνατόν καλύτερα, βασιζόμενοι σε μια εμπειρία, η οποία δεν έρχεται μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό.
Οσο για τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν μετά τον αφανισμό και αυτού του πνεύμονα πρασίνου του Λεκανοπεδίου, ο Μ. Πετράκης υποστηρίζει ότι αυτές θα είναι άμεσες και έμμεσες. Οι άμεσες θα αφορούν το μικροκλίμα της περιοχής, χωρίς αυτή τη στιγμή να μπορεί να δώσει συγκεκριμένους βαθμούς, επειδή δεν είναι γνωστό ακόμα το μέγεθος της καταστροφής. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η καταγραφόμενη θερμοκρασία θα μεταβληθεί, όπως επίσης και η θερμοκρασία που αισθάνεται κάποιος, και μάλιστα αυτή ακόμα περισσότερο ειδικά για μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που βρίσκονται στα καμένα.
Οι έμμεσες συνέπειες στο περιβάλλον θα προέλθουν από την εκπομπή των αιωρούμενων σωματιδίων, τα οποία απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της καταστροφής, όταν αυτά καθίσουν πάνω στην επιφάνεια του εδάφους. Αυτές θα σχετίζονται με τα υπόγεια ύδατα, με αλλαγή των συστατικών σε περίπτωση που υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση στάχτης, πλημμύρες κ.ά. Ολα αυτά, όμως, όπως αναφέρει ο κ. Πετράκης, για να παρατηρηθούν χρειάζονται μακροχρόνιες μελέτες, δεν γίνονται με μετρήσεις μιας εβδομάδας. Το βέβαιο είναι πάντως ότι μικροκλιματικά θα υπάρξουν αλλαγές προς το χειρότερο.
Τι πρέπει να γίνει για να μη σημειωθούν κι άλλες τέτοιες καταστροφές, κι άλλα τέτοια καλοκαίρια; Κατά τη γνώμη του κ. Πετράκη, αυτό που χρειάζεται, είναι περιβαλλοντική εκπαίδευση της Πολιτείας και του ατόμου.
«Τρία κυκλώματα καίνε τα δάση της Ελλάδας»
«Σαράντα χρόνια πίσω ξαναγυρίζουμε με αυτή τη φωτιά», υποστηρίζει ο φυσιοδίφης, επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, Γιώργος Σφήκας, τονίζοντας ότι το μεγαλύτερο μέρος του δάσους της Πεντέλης που κάηκε ήταν σε φυσική αναγέννηση.
Ο κ. Σφήκας, που την προηγούμενη Παρασκευή όταν εκδηλώθηκε η φωτιά βρισκόταν στον Μαραθώνα, είναι απόλυτος: «Η φωτιά ξεκίνησε στις 10 το βράδυ και ήταν εμπρησμός. Δεν μπορώ να υποθέσω τίποτε άλλο. Από τι να ξεσπάσει μια φωτιά μέσα στη νύχτα; Από τις 10 το βράδυ της Παρασκευής μέχρι τις 6 το πρωί του Σαββάτου που η φωτιά φούντωσε δεν κινήθηκε τίποτα. Μιλάμε για εγκληματική αμέλεια του Κέντρου Επιχειρήσεων που σβήνει τις πυρκαγιές. Τι έκαναν; Κοιμόντουσαν; Είχαν πάει διακοπές; Γιατί δεν κινητοποίησαν τα αεροπλάνα να είναι δύο έτοιμα να φύγουν μόλις ξημερώσει;».
«Μόνον ένας τρόπος υπήρχε για να σταματήσει η φωτιά όταν τους ξέφυγε. Η αντιπυρά. Μέθοδος που εφαρμόζεται στον Καναδά, στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία ακόμα και στην Κύπρο. Στην Ελλάδα όμως δεν μπορεί να υλοποιηθεί γιατί κανείς δεν έχει εκπαιδευτεί. Ακόμα και προπολεμικά στη Ρόδο οι Ιταλοί εφάρμοζαν την αντιπυρά για να σβήνουν τις φωτιές».
Γιατί καίγονται κάθε καλοκαίρι τα δάση της Ελλάδας; Επειδή κάποιοι έχουν συμφέροντα, σύμφωνα με τον κ. Σφήκα.
Τρία είναι τα κυκλώματα, όπως μας εξηγεί: Οι πρώτοι ύποπτοι είναι οι κτηνοτρόφοι. Γιατί απλούστατα κάτω από το δάσος δεν φυτρώνει τίποτα για να φάνε τα γίδια τους. Οταν όμως το κάψουμε, φυτρώνει χορταράκι, το τρυφερό του πουρναριού, το ροδάνι, και γίνεται ένας θαυμάσιος βοσκότοπος. Η Αττική είναι ο τρίτος νομός, ύστερα από δύο νομούς της Κρήτης, σε κτηνοτροφία. Ο καθένας μπορεί να πάει στο Δασαρχείο, να δηλώσει κτηνοτρόφος και να του δώσει ένα στρέμμα ανά 20 κεφάλια σε δημόσια δασική γη για να εγκαταστήσει τη στάνη του χωρίς να πληρώσει τίποτα και επιπλέον μπορεί να χτίσει και κτιριάκια χωρίς άδεια από την Πολεοδομία. Παίρνει επίσης επιδοτήσεις κάθε χρόνο κατά κεφαλήν και όχι κατά προϊόν. Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος εφόσον γύρω του βλέπει πεύκα και δεν υπάρχει τίποτε για να βοσκήσουν τα γίδια του τι θα κάνει;
Το άλλο κύκλωμα είναι αυτοί που εμπορεύονται την καψάλα. Οταν το πευκοδάσος καεί δεν γίνεται κάρβουνο. Το ξύλο καψαλίζεται και έτσι τον χειμώνα μπαίνουν κάποιοι, τα κόβουν και γεμίζουν οι μάντρες από τα καμένα. Και ακολουθεί το τρίτο κύκλωμα που είναι οι κτηματομεσίτες και οι εργολάβοι.
Σε αυτούς τους τρεις, λοιπόν, πρέπει η Αστυνομία να στρέψει την προσοχή της εάν θέλει πραγματικά να συλλάβει κάποιον εμπρηστή.
Για να σταματήσουμε να θρηνούμε κάθε χρόνο τα δάση που καίγονται και εξαφανίζονται από τον χάρτη της Ελλάδας, ο κ. Σφήκας προτείνει:
- Να ξαναδημιουργηθεί η Γενική Γραμματεία Δασών και να υπαχθούν σε αυτή τα δασαρχεία.
- Να ξαναδοθεί η δασοπυρόσβεση στα δασαρχεία.
- Να γίνει εθνικό δασολόγιο και χαρτογράφηση των δασών.
«Το μεγάλο έγκλημα έγινε το 2003 με το χαρακτηρισμό των δασών»
«Είμαστε χώρα λωτοφάγων. Ξεχνάμε πολύ εύκολα. Οι φωτιές του 2007 μας έδωσαν το μήνυμα ότι το κλίμα αλλάζει, οι συνθήκες που πλέον εκδηλώνονται οι φωτιές διαφοροποιήθηκαν και εμείς όχι μόνο δεν πήραμε μέτρα αλλά πήγαμε ακόμα πιο πίσω».
Αυτά υποστηρίζει ο δασολόγος, σύμβουλος περιβάλλοντος Ηλίας Αποστολίδης, σχολιάζοντας την τελευταία καταστροφή στα δάση της ΒΑ Αττικής και επισημαίνει ότι τα προβλήματα που θα προκύψουν μετά τις τελευταίες φωτιές θα αφορούν την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα και την ερημοποίηση.
Τι έφταιξε και για ακόμα ένα καλοκαίρι χιλιάδες στρέμματα πευκοδάσους έγιναν στάχτη; Πολλά, κατά τον κ. Αποστολίδη:
- Δεν έχουν απολύτως κανένα σχέδιο, μελέτες, στοιχειώδη οργάνωση για να αντιμετωπίσουν δασικές φωτιές. Πηγαίνουν δίπλα στα σπίτια και αφήνουν το δάσος να μεταφέρει τη φωτιά κοντά σε αυτά. Την Παρασκευή άφησαν τη φωτιά στο Γραμματικό, τους ξέφυγε και μετά μας έβαλαν να τρέχουμε πίσω από αυτή. Τελικά αυτός που κάνει κάτι είναι ο απλός κόσμος που τρέχει για να γλιτώσει τα σπίτια του και παρεμπιπτόντως βοηθάει στο να μην επεκταθεί η φωτιά.
- Τα Δασαρχεία είναι διαλυμένα. Το μόνο που κάνουν είναι πράξεις χαρακτηρισμού εκτάσεων. Δεν ασχολούνται με το αντικείμενό τους, δηλαδή δεν θέλουν οι άλλοι να ασχολούνται με το αντικείμενό τους. Και βέβαια δεν υπάρχουν υποδομές, κόσμος και διάθεση.
- Πού είναι οι αναδασώσεις που έγιναν όλα αυτά τα χρόνια; Στην Ηλεία δεν έκαναν τίποτα, στην Πάρνηθα αναδάσωσαν το 1% και αν το έκαναν και αυτό, δηλαδή κάηκαν 18.ΟΟΟ στρέμματα και αναδάσωσαν πενήντα. Επρεπε να αναδασώσουν τουλάχιστον 10.000. Κοροϊδεύουν την κοινωνία, κλείνουν τα βασικά φυτώρια.
- Το μεγάλο έγκλημα έγινε το 2003 με τον νόμο 3208, με τον οποίο άλλαξε ο ορισμός του δάσους. Παλιά δάσος χαρακτηριζόταν μια έκταση που είχε κάλυψη 15% της επιφάνειας με δασικά είδη, το 2003 το ΠΑΣΟΚ το πήγε στο 25%. Τότε η Ν.Δ. ωρυόταν. Τελικά όχι μόνο το δέχτηκε αλλά το αξιοποίησε όσο μπορούσε περισσότερο. Αυτό είναι το μεγαλύτερο έγκλημα που έχει γίνει κατά των δασών. Γιατί το σκεπτικό τους είναι: Να μειώσουμε τα δάση και να τα κτίσουμε.
Ας δούμε το πρόβλημα που προέκυψε από τις συγκεκριμένες φωτιές από άποψη οικολογική. Πολύ σοβαρό, όπως επισημαίνει ο κ. Αποστολίδης: «Τώρα κάηκαν για δεύτερη και τρίτη φορά κάποιες εκτάσεις, που σημαίνει ερημοποίηση. Κάηκε ξύλο, δηλαδή απελευθερώθηκε διοξείδιο του άνθρακα, γεγονός που δηλώνει κλιματική αλλαγή. Αλλά ο κ. Καραμανλής και οι άλλοι λένε "οι άνθρωποι και οι περιουσίες τους" και μένουν εκεί. Δεν είναι όμως έτσι. Γιατί όταν θα είμαστε σ' ένα σεληνιακό τοπίο και θα πεθαίνουμε από αρρώστιες, τότε θα είναι πια αργά για να ψάξουμε να δούμε ποιος έφταιξε».
