Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Αθηναϊκή», η οποία μεταφέρει το κλίμα που επικράτησε μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 8ης Δεκεμβρίου.
Την 1η Ιουνίου 1973, η Χούντα των Συνταγματαρχών κατήργησε τη Βασιλεία στην Ελλάδα, μετά το Κίνημα του Ναυτικού εναντίον της, και εγκαθίδρυσε Προεδρική Δημοκρατία. Κανένα κόμμα δεν αναγνώρισε το δημοψήφισμα που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1973 και δεσμεύτηκαν, μαζί με τον Κωνσταντίνο, στη διενέργεια άλλου, όταν αποκατασταθεί η Δημοκρατία.
Μετά την πτώση της Χούντας τον Ιούλιο του 1974, Συντακτική Πράξη της 1 Αυγούστου 1974 επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα της 1 Ιανουαρίου 1952. Η επαναφορά ήταν, αυτή καθεαυτή, επαναστατική πράξη, συνεπώς και η αναστολή των διατάξεων που αναφέρονται στη μορφή του πολιτεύματος. Η αναστολή των διατάξεων περί Αρχηγού Κράτους θα κρινόταν με Δημοψήφισμα που θα γινόταν εν καιρώ. Μέχρι το Δημοψήφισμα, χρέη Αρχηγού Κράτους εκτελούσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (του Στρατιωτικού καθεστώτος ) Φαίδων Γκιζίκης.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1974 πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα για τον καθορισμό της μορφής του πολιτεύματος. Ο ελληνικός λαός επέλεξε με ποσοστό 69,2% ως μορφή πολιτεύματος Αβασίλευτη Δημοκρατία.
Στην πραγματικότητα, η λαϊκή ετυμηγορία έκρινε δύο ζητήματα:
- Σε θεσμικό επίπεδο τον τρόπο ανάδειξης του αρχηγού του κράτους (αιρετός ή κληρονομικός) και όχι, βέβαια, την ευρύτερη μορφή του πολιτεύματος, ούτε, ειδικότερα, το σύστημα διακυβέρνησης (προεδρευομένη ή προεδρική δημοκρατία), θέμα για το οποίο αρμόδια να αποφασίσει ήταν η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή, και
- στο πολιτικό επίπεδο, την επιστροφή ή μη του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος βρισκόταν σε εξορία, εκτός Ελλάδος από τις 13 Δεκεμβρίου 1967, μετά από το αποτυχημένο εγχείρημά του εναντίον των Απριλιανών σφετεριστών της εξουσίας.
Πίνακας περιεχομένων[Απόκρυψη] |
[Επεξεργασία] Διεξαγωγή
Ο λαός κλήθηκε να αποφασίσει σε συνθήκες ελεύθερης έκφρασης. Ο προεκλογικός αγώνας περιλάμβανε και ομιλίες στην τηλεόραση, μεταξύ των οποίων και του ίδιου του Κωνσταντίνου, ενώ από την πλευρά των οπαδών της Αβασίλευτης τοποθετήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Φαίδων Βεγλερής, Γεώργιος Κουμάντος, Αλέκος Παναγούλης και ο, μετέπειτα πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης.
Τα κόμματα απείχαν από την εκστρατεία του Δημοψηφίσματος και έτσι οι τηλεοπτικές ομιλίες περιορίσθηκαν μεταξύ ιδιωτών που εκπροσωπούσαν τη μία ή την άλλη αντίληψη και όχι μεταξύ εκπροσώπων των κομμάτων. Καθορίσθηκαν οι τηλεοπτικές ομιλίες, δύο φορές την εβδομάδα, για την κάθε πλευρά και επί πλέον μαγνητοφωνημένο μήνυμα του Βασιλιά στις 26 Νοεμβρίου και ομιλία του από την τηλεόραση στις 6 Δεκεμβρίου.
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής, στις 23 Νοεμβρίου 1974, ζήτησε από τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας της του κόμματός του να κρατήσουν ουδέτερη στάση στο πολιτειακό ζήτημα.
Τελικά, στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου, ελεύθερο και αδιάβλητο όσο κανένα άλλο δημοψήφισμα στη νεότερη Πολιτική Ιστορία της χώρας, η συντριπτική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος ψήφισε υπέρ του αβασιλεύτου (3.245.111 ψήφοι υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, ποσοστό 69,18% και 1.445.875 ψήφοι υπέρ της βασιλευομένης, ποσοστό 30,82%). Η Κρήτη έδωσε στην Αβασίλευτη το 90% των ψήφων της, ενώ σε τριάντα εκλογικές περιφέρειες το αντίστοιχο ήταν της τάξεως του 60-70%. Από την άλλη πλευρά, η βασιλευομένη έφτασε στην Πελοπόννησο και τη Θράκη το 45%. Τέλος, η αποχή άγγιξε το 25,5%.
Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής φέρεται να δήλωσε ότι: «Ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους».
Ο Κωνσταντίνος απηύθυνε την επόμενη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα:
« Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητας, της προόδου και της ευημερίας της Χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία »
Στις 15 Δεκεμβρίου υποβάλει παραίτηση, ο χουντικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης και ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής τον ευχαριστεί, με προσωπική του επίσκεψη και εγγράφως, για τις όσες υπηρεσίες προσέφερε στο έθνος. Στις 18 Δεκεμβρίου εκλέγεται από τη βουλή και ορκίζεται ως Προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Μιχαήλ Στασινόπουλος (βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας).
[Επεξεργασία] Αποτελέσματα
[Επεξεργασία] Συνολικά
| Δημοψήφισμα 1974 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Εγγεγραμμένοι | 6.250.379 | |||
| Ψήφισαν | 4.719.494 | 75,51% | ||
| Άκυρα ψηφοδέλτια | 28.889 | 0,61% | ||
| Έγκυρα ψηφοδέλτια | 4.690.605 | 99,39% | ||
| Ψήφοι | Ποσοστό | |||
| Αβασίλευτη Δημοκρατία | 3.244.748 | 69,18% | ||
| Βασιλευομένη Δημοκρατία | 1.445.857 | 30,82% | ||
| Αποχή | 24,49% | |||
[Επεξεργασία] Ανά περιφέρεια
| Εκλογική Περιφέρεια | Αβασίλευτη | Βασιλευόμενη |
| Α΄ Αθηνών | 75,60% | 24,40% |
| Β΄ Αθηνών | 79,59% | 20,41% |
| Αιτωλοακαρνανία | 65,63% | 34,67% |
| Αργολίδα | 53,33% | 46,67% |
| Αρκαδία | 56,99% | 43,01% |
| Άρτα | 56,21% | 43,79% |
| Αχαία | 68,54% | 31,46% |
| Βοιωτία | 65,46% | 35,24% |
| Γρεβενά | 61,20% | 38,80% |
| Δράμα | 67,41% | 32,59% |
| Δωδεκάνησα | 63,78% | 36,22% |
| Έβρος | 60,27% | 39,73% |
| Ευρυτανία | 60,69% | 39,31% |
| Εύβοια | 65,38% | 34,62% |
| Ζάκυνθος | 62,63% | 37,37% |
| Ηλεία | 53,12% | 46,88% |
| Ημαθία | 71,77% | 28,23% |
| Ηράκλειο | 89,43% | 10,57% |
| Α΄ Θεσσαλονίκης | 79,99% | 20,01% |
| Β΄ Θεσσαλονίκης | 68,12% | 31,88% |
| Θεσπρωτία | 64,21% | 35,79% |
| Ιωάννινα | 68,70% | 31,30% |
| Κέρκυρα | 63,47% | 36,53% |
| Καβάλα | 73,64% | 26,36% |
| Καρδίτσα | 68,79% | 31,21% |
| Καστοριά | 55,74% | 44,26% |
| Κεφαλλονιά | 66,17% | 33,83% |
| Κιλκίς | 59,71% | 40,29% |
| Κοζάνη | 66,11% | 33,89% |
| Κορινθία | 62,36% | 37,64% |
| Κυκλάδες | 61,72% | 38,28% |
| Λάρισα | 67,82% | 32,18% |
| Λέσβος | 77,74% | 22,26% |
| Λακωνία | 40,48% | 59,52% |
| Λασήθι | 88,42% | 11,58% |
| Λευκάδα | 71,22% | 28,78% |
| Μαγνησία | 71,25% | 28,75% |
| Μεσσηνία | 50,76% | 49,24% |
| Ξάνθη | 53,75% | 46,25% |
| Α΄ Πειραιώς | 71,95% | 28,05% |
| Β΄ Πειραιώς | 81,70% | 18,30% |
| Πέλλα | 65,09% | 34,91% |
| Πιερία | 65,54% | 34,46% |
| Πρέβεζα | 62,01% | 37,99% |
| Ρέθυμνο | 94,10% | 5,90% |
| Ροδόπη | 49,46% | 50,54% |
| Σάμος | 64,38% | 35,62% |
| Σέρρες | 64,82% | 35,18% |
| Τρίκαλα | 67,40% | 32,60% |
| Υπ. Αττικής | 65,07% | 34,93% |
| Φθιώτιδα | 63,58% | 36,42% |
| Φλώρινα | 60,36% | 39,64% |
| Φωκίδα | 62,44% | 37,56% |
| Χίος | 72,95% | 27,05% |
| Χαλκιδική | 58,17% | 41,83% |
| Χανιά | 92,70% | 7,30% |
| Σύνολο Επικράτειας | 69,18% | 30,82% |
[Επεξεργασία] Πηγές
- «Η Μεγάλη Ιστορία του 20ου Αιώνα», τόμος Ζ΄, σελ. 239-240
- «Σημειώσεις 1967-1977», Λεωνίδας Αλ. Παπάγος, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χόρν, Αθήνα 1999, ISBN 960-7079-69-8
- Αποτελέσματα: Εφημερίδα«ΠΟΝΤΙΚΙ» ,φ. 1086, Μ.Τετάρτη 26 Απριλίου 2000, Αθήνα
- Αποτελέσματα (Ανά νομό) Εφημερίδα «Ριζοσπάστης» - φ. Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 1974 - Ψηφιακή Συλλογή Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος
