Στη σελίδα αυτή συγκεντρώνω υλικό για τον ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944).
Φωτογραφίες και αυτόγραφα του ποιητή, υπάρχουν εδώ (Νέα σελίδα, προσθήκη 24.5.2008)
Βιογραφικό του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη μπορείτε να διαβάσετε εδώ, παρμένο από το περιοδικό Νέα Εποχή. Μπορείτε επίσης να διαβάσετε το Πενήντα συν κάτι για τον Λαπαθιώτη του Α.Β.Στρατή, απόσπασμα από το αφιέρωμα που είχε κάνει το περιοδικό Οδός Πανός το 1995.
Ο Λαπαθιώτης, σήμερα, δεν είναι ξεχασμένος. Ίσως ήταν πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια, όμως τελευταία το ενδιαφέρον για τη ζωή και το έργο του (μαζί: για το έμψυχο ποίημα) έχει αναζωπυρωθεί, με την ταινία «Μετέωρο και σκιά» του Τάκη Σπετσιώτη, την έκδοση της «απόπειρας αυτοβιογραφίας» του, το αφιέρωμα στο περιοδικό Οδός Πανός αλλά και σε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά, τη θεατρική παράσταση «Καρδιά με κόκκαλα» που δόθηκε το 2006 στην αυλή του σπιτιού όπου γεννήθηκε και βρήκε το θάνατο ο ποιητής.
Στο Διαδίκτυο, το έργο του Λαπαθιώτη αντιπροσωπεύεται καλά: στο παλιό αφιέρωμα του Κομνά, που το διέσωσα στις σελίδες μου, προστέθηκε το χορταστικό αφιέρωμα του Πάτροκλου Χατζηδημητρίου στο Στέκι Περι-γραφής, εκτενείς δημοσιεύσεις-ανθολογήσεις στο poiein.gr, καθώς και συγκέντρωση του υπάρχοντος υλικού από τον Νεκτάριο Μαμαλούγκο στο www.nektarios.gr. Ταυτόχρονα, πολύ σκόρπιο υλικό υπάρχει σε διάφορα ιστολόγια. Όμως, όλη αυτή η αναδημοσίευση γίνεται χαοτικά, όχι πάντα έγκυρα και με αναπόφευκτα λάθη που αναπαράγονται (παράδειγμα: ποίημα του Παλαμά με πεντασύλλαβους έχει περάσει στο Διαδίκτυο για έργο Λαπαθιώτη!)
Σε έντυπη μορφή τώρα, Άπαντα Λαπαθιώτη δεν υπάρχουν. Όσο ζούσε ο ποιητής είχε εκδώσει το 1939 μια Πρώτη επιλογή από το έργο του, γύρω στα 50 ποιήματα –και τίποτε άλλο σε βιβλίο. Το υπόλοιπό του έργο βρίσκεται σκορπισμένο σε δεκάδες περιοδικά και εφημερίδες. Το 1964 ο Άρης Δικταίος τύπωσε στις εκδόσεις Φέξη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Λαπαθιώτη, με εισαγωγή και σχόλια. Αμέσως η έκδοση αυτή δέχτηκε τα πυρά της κριτικής για τα εχθρικά σχόλια του επιμελητή προς το πρόσωπο του ποιητή, ενώ ταυτόχρονα ξέσπασε δικαστική διαμάχη για τα πνευματικά δικαιώματα. Σήμερα η έκδοση Δικταίου-Φέξη είναι εξαιρετικά δυσεύρετη.
Το 2001 ο εκδοτικός οίκος Ζήτρος εξέδωσε τα Ποιήματα του Λαπαθιώτη, με σύντομη αλλά μεστή εισαγωγή της Μαρίνας Λυπουρλή. Σύμφωνα με σχόλιο του Βαγγ. Ψαραδάκη στο poiein.gr, η έκδοση του Ζήτρου δεν είναι παρά ανατύπωση της έκδοσης του 1964 (αλλά σε μονοτονικό) και δεν μπορεί να θεωρηθεί συγκεντρωτική, αφού ο ίδιος (ο Β.Ψ.) γνωρίζει τουλάχιστον δέκα αθησαύριστα ποιήματα του Λαπαθιώτη και πολύ περισσότερα σατιρικά. Από πρόχειρη έρευνα που έκανα, μπορώ κι εγώ να επιβεβαιώσω ότι υπάρχουν ποιήματα του Λ. που δεν έχουν αποθησαυριστεί στην έκδοση του Ζήτρου.
Η έκδοση του Ζήτρου ακολουθεί τον χωρισμό του Δικταίου σε περιόδους (αυθαίρετα, κατά τον Β.Ψ.) δηλαδή, 1905-1919, 1920-1939 και 1939-1943. Τα 190 ποιήματα φαίνεται να παρατίθενται σε χρονολογική σειρά. Ωστόσο, κάνοντας πρόχειρο έλεγχο βρήκα ανακατεμένα ποιήματα του 1910 με του 1916.
Στο τομίδιο «Εκ νέου» των εκδόσεων Γαβριηλίδη (2000), ο Σωτ. Τριβιζάς επικρίνει την έκδοση του Φέξη διότι ούτε το σύνολο του έργου του ποιητή συγκεντρώνει, ούτε κάποιαν επιλογή επιχειρεί, ωστόσο κι ο ίδιος ο Τριβιζάς αποφεύγει να δώσει κάποια χρονολογική ένδειξη της δημοσίευσης του κάθε ποιήματος που ανθολογεί –συνολικά 30 ποιήματα καθώς και 4 «μιμήσεις» γνωστών ποιητών. Οι μιμήσεις δεν περιλαμβάνονται στην έκδοση Ζήτρου, ενώ ένα βασικό ποίημα παραδίδεται σε άλλη μορφή.
Ενδεικτικό της αναζωπύρωσης του ενδιαφέροντος για τον Λαπαθιώτη είναι και οι πολλές και ποικίλες μελοποιήσεις ποιημάτων του –ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1960 και τον Γιάννη Σπανό, έως πολύ πρόσφατα από τη Μάρθα Μεναχέμ.
Αυτό που φαίνεται να λείπει είναι μια νέα συγκεντρωτική έκδοση με προσθήκη των ποιημάτων που λείπουν από την έκδοση Φέξη/Ζήτρου, με χρονολόγηση των ποιημάτων και με συμπερίληψη των διηγημάτων του Λαπαθιώτη. Επιπλέον, στο λαπαθιωτικό σώμα ανήκουν επίσης τα «πεζά ποιήματα», οι στοχασμοί, οι ποιητικές μιμήσεις και πρέπει να κρίνει κανείς αν αξίζουν να συγκεντρωθούν και να δημοσιευτούν, όλα ή κάποια επιλογή τους. Όλο αυτό είναι ηράκλειο έργο και δεν θα το επιχειρήσω, τουλάχιστον τώρα. Όμως έχω συγκεντρώσει από το Διαδίκτυο όλα τα σκόρπια ποιήματα του Λαπαθιώτη, που τελικά αποδείχτηκαν περισσότερα απ’ όσα περίμενα. Έτσι, προέκυψε μια εκτενέστατη ανθολόγηση του λαπαθιωτικού έργου με τη «δαρβινική» μέθοδο, αφού από τα περίπου 200 ποιήματα του ποιητή βρήκα στο Διαδίκτυο περισσότερα από 60 (πρόσθεσα κι εγώ ελάχιστα).
Καθώς δεν έχω πια εμπιστοσύνη ότι η σειρά με την οποία παραθέτει τα ποιήματα η έκδοση του Ζήτρου είναι πράγματι χρονολογική και σωστή, θα προτιμήσω να τα παραθέσω με απλή αλφαβητική σειρά.
Ενημέρωση, 18.1.2008. Ο κ. Βαγγέλης Ψαραδάκης έθεσε στη διάθεσή μου υλικό από την εξαιρετικά δυσεύρετη έκδοση Φέξη του 1964, κάτι που μου επέτρεψε να συμπληρώσω τις χρονολογίες γραφής ή και δημοσίευσης στα περισσότερα ποιήματα (λείπουν χρονολογίες σε μερικά από τα πρώτα του). Τον ευχαριστώ θερμά!
Εξωτερικοί σύνδεσμοι για τον Λαπαθιώτη:
Το αφιέρωμα του Κομνά στον Λαπαθιώτη περιλαμβάνει εκτός από ποιήματα και φωτογραφίες, βιογραφικό υλικό και πεζά.
Συνέντευξη με αφορμή την παράσταση "Καρδιά με κόκαλα" που βασιζόταν σε κείμενα Λαπαθιώτη.
Ποιήματα του Λαπαθιώτη σε αλφαβητική σειρά:
1939 (1939)
Αγάπης πόθοι (1905)
Αναμνήσεις (1938)
Απάντηση στον Μήτσο Παπανικολάου (στα γαλλικά) (1928)
Απαυδημός (1924)
Αποχαιρετισμοί στη μουσική (1943)
Αποχαιρετιστήριο (1929)
Απόψε πέθανε η γιαγιά (1907)
Άσμα ασμάτων (< href="http://www.sarantakos.com/liter/lapathiotis/baogaodao.html">Βάο, γάο, δάο (1938)
Εγώ' μαι τ' άσπρο σύννεφο...
Είμαι μόνος... (1940)
Είμαι τόσο κουρασμένος... (1941)
Είναι ψυχές...
Εκάτης πάθη (1927)
Εκ βαθέων (1930)
Εμένα την καρδιά μου δεν τη θόλωσαν...
Ένας χαμένος κύκλος (1939)
Επεισόδιο (1938)
Επίλογος και ερωτηματικό (1939)
Ερινύες (1941)
Ερωτική νύχτα (; - 1934)
Ερωτικό (1928)
Έχω έν' αηδόνι στο κλουβί
Η φωνή (1935)
Η χαρά (1938)
Ήταν ένα βαθύ κι εξαίσιο βράδυ... (1941)
Θάνατος (1943)
Κι έπινα μέσ' από τα χείλια σου (1910)
Κι έτσι με σύντριψε το φως
Langueur d'amour (1909)
Λευκές ψυχούλες (1907)
Λυπήσου... (1937)
Μικρή ελεγεία (1921)
Μικρό τραγούδι (Ο παλιός μας ο έρωτας) (1925)
Νάρκισσος ( < href="http://www.sarantakos.com/liter/lapathiotis/nuxter1.html">Νυχτερινό Ι (1907)
Νυχτερινό ΙΙ (1932)
Οι κύκνοι το φθινόπωρο (1923)
Οι ντουμανότρυπες
Όταν βραδιάζει (1926)
Παραμυθάκι (1907)
Παραμύθι (1925)
Πόθος (1924)
Ποιητής (1941)
Προσμένω πάλι (1941)
Προσμονή (1937 - 1939)
Προϋποθέσεις ή τα μετά θάνατον - σχεδίασμα 1937 (1937)
Προϋποθέσεις ή τα μετά θάνατον - μεταγενέστερο σχεδίασμα
Σαν τα φτερά του κύκνου
Στη φυλακή με κλείσανε
Στο κέντρο το νυχτερινό (1932)
Τ' αηδόνι (1925)
Τ' απόβραδα (1922)
Τ' όνειρό μου πέθανε (1941)
Τα καημένα τα πουλάκια (1925)
Τα σαββατόβραδα (1922)
Τα χλωμά τα κοριτσάκια (1925)
Το απλό παιδί που εγώ αγαπώ (1929 - 1935)
Το βασίλεμα που πέφτει (1941)
Το παλιό μας το τραγούδι (1925-1929)
Τοπίο χειμωνιάτικο (1932)
Τραγούδι (1925)
Τραγούδι το φθινόπωρο (1922)
Φαντάσματα (1939)
Τρία αθησαύριστα ποιήματα από το Νουμά και μια μετάφραση
Τρία λίγο-πολύ αθησαύριστα ποιήματα σε ελεύθερο στίχο (προσθήκη 12.10.2008)
[Απόκοσμο αγριολούλουδο] Άτιτλο ποίημα γραμμένο για τον θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (προσθήκη 6.3.2009)
Δεκατρείς ποιητικές μεταφράσεις του Λαπαθιώτη (προσθήκη 21.3.2009)
Πεζά του Λαπαθιώτη:
Τραγούδι για το ξύπνημα του προλεταριάτου
Το γυαλένιο μάτι
Το γράμμα
Ο Δημοφών κι ο θάνατος
Το βιολί
Ο ντεκές του Νταλαβέρη - τρία αποσπάσματα από τη νουβέλα "Το τάμα της Ανθούλας" (προσθήκη 6.10.2008)
Φεγγάρι (προσθήκη 11.1.2009)
Ρόδα (προσθήκη 21.1.2009)
Ο καπετάν Φουρτούνας ο Λαμπής – Μίμηση Παπαδιαμάντη (προσθήκη 6.3.2009)
Μια πολύ παράδοξη περίπτωση (προστέθηκε 30.4.2009)
Κάπου περνούσε μια φωνή (προστέθηκε 3.6.2009)
Σατιρικά ποιήματα και 'μιμήσεις' του Λαπαθιώτη:
Οχτώ σατιρικά ποιήματα από το περιοδικό Λέξη - προστέθηκε 7.5.2008
Σατιρικά ποιήματα και πολιτικοί στοχασμοί από το αρχείο Λαπαθιώτη - προστέθηκε 11.8.2008
Οι μιμήσεις του Πλάτωνα Χαρμίδη - προστέθηκε 17.9.2008 - ολοκληρώθηκε 2.10.2008
Τρία αυτοσατιρικά στιχουργήματα από το αρχείο Λαπαθιώτη του ΕΛΙΑ - προστέθηκε 17.9.2008
Οι μονόλογοι του καημένου του Αντωνάκη: Αθυρόστομα σατιρικά ποιήματα - προστέθηκε 12.10.2008 και ενημερώθηκε 29.12.2008, 19.2.2009 και 19.6.2009
Θεωρητικά κείμενα και συνεντεύξεις του Λαπαθιώτη:
Μανιφέστο (1914)
Ανοικτή επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο των Αθηνών (1927) - προστέθηκε 3.5.2008
Συνέντευξη στα "Νεοελληνικά γράμματα" (1938)
Κείμενα άλλων για τον Λαπαθιώτη:
Γιώργος Ιωάννου: Ο γείτονάς μου ο Λαπαθιώτης - προστέθηκε 15.5.2008
Τάκης Παπατζώνης: Ο Λαπαθιώτης μετέωρο και σκιά - προστέθηκε 26.5.2008
Λαπαθιώτης - Καραγάτσης: Μια ιδιότυπη συνάντηση / Ένας φιλολογικός καβγάς στην Αθήνα του 1939 άρθρο της 'Αντειας Φραντζή με επιπλέον σχολιασμό δικό μου - προστέθηκε 12.6.2008
Κώστας Μίσσιος: Ναπολέων Λαπαθιώτης, πενήντα χρόνια μετά την αποδημία του - προστέθηκε 11.10.2008
Ποιήματα άλλων για τον Λαπαθιώτη
- τελευταία ενημέρωση 12.10.2008
'Αλλα κείμενα θα δημοσιευτούν αν και όταν βρεθούν εθελοντές για πληκτρολόγηση των σκαναρισμένων κειμένων!
Ένα πεντασύλλαβο σονέτο του Παλαμά που έχει στο Διαδίκτυο αποδοθεί κακώς στον Λαπαθιώτη με τον τίτλο "Σπαρασμός"
