Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ
Θα αποφύγει, άραγε, το πολύπαθο Σουδάν έναν ακόμη εμφύλιο πόλεμο; Θα γίνουν, άραγε, αναίμακτα η απόσχιση του νότιου τμήματος της χώρας και η δημιουργία ενός ακόμη νέου ανεξάρτητου κράτους με το δημοψήφισμα που έχει συμφωνηθεί να λάβει χώρα έπειτα από δύο χρόνια, το 2011; Μια απόφαση του Μόνιμου Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης γεννάει ελπίδες ότι όντως ο διαμελισμός του Σουδάν μπορεί να πραγματοποιηθεί ειρηνικά - τουλάχιστον στην τελευταία φάση του, αφού εδώ και μισόν αιώνα χύνεται άφθονο αίμα σε εμφύλιες συγκρούσεις ανάμεσα στο αραβικό, μουσουλμανικό βόρειο Σουδάν και στο αφρικανικό, χριστιανικό και ανιμιστικό (ειδωλολατρικό) νότιο Σουδάν. Οι συγκρούσεις αυτές είχαν προσλάβει πολύ πιο άγρια μορφή τις τελευταίες δεκαετίες με την ανάμειξη ξένων δυνάμεων. Αιτία η ύπαρξη πετρελαιοπηγών, οι οποίες κατά το μέγιστο μέρος τους βρίσκονται στο νότιο Σουδάν.
Οι Αμερικανοί και οι υπόλοιποι Δυτικοί ενίσχυαν με κάθε μέσον τους αντάρτες του νότιου Σουδάν. Προφανής ο λόγος: αν το νότιο Σουδάν αποσχιζόταν από το Χαρτούμ, ο έλεγχος αυτών των πετρελαίων θα περνούσε στις αμερικανικές εταιρείες. Οι Κινέζοι, με διακριτικό αλλά σταθερό τρόπο, στέκονται στο πλευρό της σουδανικής κυβέρνησης και τη βοηθούν στην κατασκευή των υποδομών εκμετάλλευσης των πετρελαίων. Το Πεκίνο έτσι αφενός εξασφαλίζει τον απρόσκοπτο εφοδιασμό του με σουδανικό πετρέλαιο και αφετέρου ενισχύει έμμεσα τους δεσμούς του με τις άλλες (πετρελαιοπαραγωγές) αραβικές χώρες, αφού δείχνει έμπρακτα την υποστήριξή του προς το αραβικό βόρειο Σουδάν.
Σε αυτό οφείλονται και οι κατά καιρούς θυελλώδεις προπαγανδιστικές εκστρατείες του αμερικανικού και ευρωπαϊκού Τύπου τόσο εναντίον του ισλαμικού καθεστώτος του Σουδάν για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του πληθυσμού στον Νότο όσο και εναντίον της Κίνας που στηρίζει ένα τόσο «απαίσιο» καθεστώς.
Το Δικαστήριο της Χάγης είχε να λύσει ένα φαινομενικά ανιαρό θέμα: να καθορίσει τα όρια της σουδανικής επαρχίας Αμπιέι.
Το ζήτημα είναι ότι αυτή η επαρχία βρίσκεται στα σύνορα βόρειου και νότιου Σουδάν και ότι έχει ήδη συμφωνηθεί πως επίσης το 2011 θα γίνει εκεί ένα ξεχωριστό δημοψήφισμα, όπου οι κάτοικοι της επαρχίας θα αποφασίσουν αν θέλουν να υπαχθεί στο βόρειο ή στο νότιο Σουδάν, με το τελευταίο να αποφασίζει ταυτόχρονα αν θα γίνει ανεξάρτητη χώρα.
Η υπόθεση, όμως, περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι στην επαρχία Αμπιέι υπάρχουν πλούσιες πετρελαιοπηγές, οι οποίες φυσικά θα βρεθούν εκτός Σουδάν, αν οι κάτοικοι της επαρχίας αποφασίσουν να ενταχθούν στο νότιο Σουδάν, πράγμα που προεξοφλείται ως βέβαιο.
Η κυβέρνηση του Χαρτούμ κατέστησε σαφές ότι αποκλείεται να δεχθεί την απώλεια και των πετρελαιοπηγών της επαρχίας Αμπιέι. Το Δικαστήριο της Χάγης, όργανο βαθύτατα πολιτικό, προσπάθησε να σώσει τη διαδικασία ειρηνικού διαμελισμού του Σουδάν με μια έξυπνη απόφαση: περιόρισε δραστικά τα όρια της επαρχίας αυτής, ώστε οι πετρελαιοπηγές Χέγκλιγκ και Μπαμπού να βρεθούν εκτός των συνόρων της και να ανήκουν έτσι στην αδιαφιλονίκητα αραβική επαρχία Κορντοφάν, η οποία ουδέποτε αμφισβήτησε την πλήρη προσήλωσή της στην κυβέρνηση του Χαρτούμ.
Με αυτό τον τρόπο επέρχεται μια κάπως δικαιότερη κατανομή των πετρελαίων ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο του Σουδάν, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες να αποδεχθεί τελικά η κυβέρνηση του Χαρτούμ την απόσχιση του πλούσιου σε πετρέλαια και φυλετικά εντελώς διαφορετικού νότιου τμήματος της χώρας.
Διαφορετικά, παρά τις όποιες συμφωνίες για δημοψηφίσματα κ.λπ. ήταν σχεδόν βέβαιο πως την τελευταία ώρα τη λύση θα επιχειρείτο να τη δώσουν και πάλι τα όπλα και οι σφαγές και όχι οι κάλπες και τα ψηφοδέλτια. Αλλωστε η πρώτη συμφωνία για δημοψήφισμα στην Αμπιέι χρονολογείται από το... 1972, πριν από 37 χρόνια (!), όταν έληξε ο πρώτος εμφύλιος στο Σουδάν, που είχε διαρκέσει 16 ολόκληρα χρόνια. Ακολούθησε ένας ακόμη 20χρονος εμφύλιος κι ακόμη να γίνει το δημοψήφισμα...
ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΗΠΑ
Μια συμφωνία μοιράσματος
Η πολιτική ουσία των εξελίξεων στο Σουδάν είναι ότι το 2005 οι Αμερικανοί πέτυχαν να πείσουν την κυβέρνηση του Χαρτούμ να αποδεχθεί την απόσχιση και ανεξαρτητοποίηση του πλούσιου σε πετρέλαια νότιου τμήματος της χώρας μέσω δημοψηφίσματος που θα γίνει το 2011. Σε αντάλλαγμα υποσχέθηκαν ότι θα αναγνωρίσουν την κυριαρχία της σουδανικής κυβέρνησης στα πετρελαϊκά κοιτάσματα του Νταρφούρ - γι αυτό άλλωστε και το θέμα των σφαγών εκεί έχει εξαφανιστεί από τη διεθνή ειδησεογραφία. Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης, που ουσιαστικά εκχωρεί στο Χαρτούμ διαμφισβητούμενες πετρελαιοπηγές στα σύνορα με το νότιο Σουδάν, υπηρετεί την υλοποίηση της συμφωνίας μοιράσματος των σουδανικών πετρελαίων, που έχει γίνει υπό την αιγίδα των ΗΠΑ.
