ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΙΧΝΗ [1940-1970]

ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΙΧΝΗ [1940-1970], ΑΡΧΕΙΟ ΒΑΣΙΛΗ ΜΑΝΙΚΑΚΗ (10/11/2008 - 30/11/2008)

ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΛΟΓΛΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΩΝΤα Φωτογραφικά Ίχνη (1940-1970), αρχείο Βασίλη Μανικάκη, αποτελούν μια επιλογή φωτογραφιών, που διασώθηκαν από τη φθορά του χρόνου και μας δίνουν αποσπασματικά και φευγαλέα την αίσθηση των στιγμών του παρελθόντος χρόνου, σ' ένα νησιωτικό και απομακρυσμένο τοπίο, αφήνοντάς μας να δούμε όψεις μιας ζωής που άλλαξε κι έφυγε χωρίς επιστροφή. Ο Βασίλης Μανικάκης (1907-1998) έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στον Άη Στράτη.

Αγρότης και φούρναρης στο επάγγελμα, με στοιχειώδη σχολική εκπαίδευση, άρχισε να ασχολείται ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία από τις αρχές της δεκαετίας του 1930.

Πήρε άδεια ασκήσεως επιτηδεύματος πλανόδιου φωτογράφου το 1940, χωρίς όμως να χρειαστεί να εγκαταλείψει τις άλλες βιοποριστικές του ασχολίες.

Η λειτουργία του στρατοπέδου των εξορίστων στον Άη Στράτη (1948-1963) του επέτρεψε να επιδοθεί συστηματικά στη φωτογραφία.

Για τις ανάγκες των εξορίστων έβγαζε φωτογραφίες για ταυτότητες, αναμνηστικά στιγμιότυπα, cartes-postales και σκηνές από την καθημερινή τους ζωή στο στρατόπεδο.

Με τη βοήθεια του εκτοπισμένου φωτογράφου Χατζέλλη, συστηματοποίησε τις γνώσεις του, βελτίωσε την τεχνική του και οργάνωσε το θάλαμο εμφάνισης και εκτύπωσης των φωτογραφιών του.

Τράβηξε και τύπωσε χιλιάδες φωτογραφίες την περίοδο της εξορίας.

Όμως, το σημαντικότερο μέρος της δουλειάς του είναι ο ίδιος ο Άη Στράτης και οι κάτοικοί του στον καθημερινό τους αγώνα με τη θάλασσα, τη ζωή στα χωράφια και τις συνθήκες απομόνωσης στο μικρό νησί.

Από τις φωτογραφίες του περνούν τα πρόσωπα των συντοπιτών του στην επαγγελματική τους ενασχόληση, σε στιγμές διασκέδασης και χαράς, λύπης και πόνου, παρέας και μοναξιάς. Φωτογράφισε τα τοπία της εξοχής, το λιμάνι, τη χώρα, τις μεγάλες θρησκευτικές και εθνικές εορτές, τις σχολικές εκδηλώσεις, τα παιδικά παιχνίδια, τους γάμους και τα πανηγύρια. Κατέγραψε στιγμές θλίψης και κατήφειας μέσα από τις κηδείες και τα τελετουργικά του θανάτου

Τέλος, αποτύπωσε μεγάλα γεγονότα που άλλαξαν την όψη του τόπου, όπως ο φονικός και καταστρεπτικός σεισμός του 1968 που ισοπέδωσε τον παλιό Άη Στράτη.

Ο Μανικάκης είναι ένα ξεχωριστό παράδειγμα αυτοδίδακτου τοπικού φωτογράφου, που μας άφησε ένα έργο που αναφέρεται αποκλειστικά στο νησί και τους ανθρώπους που έζησαν εκεί. Τους αποτύπωνε συστηματικά για μια περίοδο σχεδόν τριάντα χρόνων, παράγοντας μια ολοκληρωμένη μονογραφία, όπως μπορούν να μας την αφηγηθούν οι φωτογραφίες του.

Οι ίδιες γωνίες λήψης, τα ίδια τοπία, οι ίδιοι άνθρωποι στο πέρασμα του χρόνου, εγγράφουν πάνω τους τις διαδοχικές αλλαγές.

Οι εικόνες του περικλείουν έναν κύκλο ζωής και μέσα από τη φωτογραφική του μηχανή τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται έφηβοι, τα νεαρά κορίτσια γίνονται μητέρες, οι ενήλικοι γερνούν κι ο φακός του, συχνά, τους συνοδεύει ως το θάνατο.

Ο Μανικάκης διαμορφώνει τη φωτογραφική του ματιά με γνώμονα την αγάπη του τόπου και των ανθρώπων του Εκφράζει μια ευαισθησία με την επιλογή των θεμάτων του για τις καταστάσεις και τα προβλήματα που τους αφορούν.

Τα ετερόκλητα πρότυπα από τα οποία δανείζεται την αισθητική του, είναι οι τυπωμένες cartes-postales της εποχής, οι εικόνες των περιοδικών του μεσοπολέμου, οι φωτογραφίες της Nelly’s κι ένας φωτογραφικός νατουραλισμός των εξωτερικών χώρων που τον αισθάνεται οικείο.

Όλα αυτά, όμως, καταφέρνει να τα συνθέσει σε μια καλλιτεχνική γλώσσα που υπηρετεί τις θεματικές του επιλογές.

Μεγάλο μέρος του φωτογραφικού αρχείου του Μανικάκη καταστράφηκε ή χάθηκε κάτω από τις αντίξοες συνθήκες, τις δυσκολίες και το φόβο, που δημιούργησε η μετεμφυλιοπολεμική εποχή.

Οι φωτογραφίες του αναδεικνύουν έναν Άη Στράτη που δεν είναι μόνο το ξεχωριστό σύμβολο μιας ταραγμένης περιόδου της νεότερης πολιτικής μας ιστορίας, αλλά είναι παράλληλα ένας τόπος καθημερνός, οικείος και αναπόσπαστο κομμάτι της μεταπολεμικής ελληνικής επαρχίας. Η έκθεση που διοργανώνει και παρουσιάζει το Υπουργείο Αιγαίου χωρίζεται στις παρακάτω θεματικές ενότητες:

• ο τόπος, το λιμάνι και η χώρα

• η καθημερνή ζωή

• εορτές και τελετές

• η εξορία

• ο σεισμός

Οι φωτογραφίες συνοδεύονται από διευκρινιστικά σχόλια και καταβλήθηκε η μεγαλύτερη δυνατή προσπάθεια για να χρονολογηθούν και να τεκμηριωθούν με σαφήνεια.
Η έκθεση θα εγκαινιαστεί την Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2008 και ώρα 19:00 μ.μ.
Διάρκεια Έκθεσης: 10 Νοεμβρίου - 30 Νοεμβρίου 2008

Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα -Τρίτη - Πέμπτη - Παρασκευή : 09:00 - 14:00

Τετάρτη : 09:00 - 14:00 & 17:00 - 21:00

Σάββατο - Κυριακή : 10:00 - 18:00

ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Γενική Γραμματεία Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής

Νομαρχία Θεσσαλονίκης Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης